Bilimsel Araştırma Süreci

Bilimsel Araştırma Süreci

Bilimsel araştırma süreci; problemlerin ve sorunların ortaya çıkması ile bunların çözümlenmesi arasında bilginin gelişimini kapsayan bir süreçtir. Araştırma süreci basit olarak, bir problemin tanımlanması ve sorun veya sorunlar ile bunların cevaplanması için gerekli bilgilerin toplanmasında kullanılacak metotların belirlenmesini içermektedir. Bilimsel araştırma sürecinin amacı; objektif olarak verilerin değerlendirilmesinin sağlanmasıdır.

Bir bilimsel araştırma süreci; 

-Problemin tanımlanması, 

-Araştırma amaçlarının belirlenmesi, 

-Örnekleme, 

-Veri toplama, 

-Veri analizi, 

-Sonuç ve raporlama

Problemin Tanımlanması 

Araştırmacılar araştırma alanları ile ilgili büyük resmi görmenin yolunun küçük parçaları incelemekten geçtiğini bilir. Problemin tanımlanması konusu daha çok araştırmanın ilk safhasında olan araştırmacılar için önemlidir. Çünkü araştırmanın nerede başlayacağı ile ilgili cevap buradadır. Araştırma problemleri kaynakları, bilimsel araştırmalar için önemlidir. Bir araştırmada problem, giderilmek istenen her türlü güçlüğü ifade etmektedir. Daha önce yapılan bilimsel araştırma kayıtları ve bunların bilimsel çevrelerde akademik olarak tartışılması (seminer, konferans vb.) gibi uygulamalar araştırma problemi için birer kaynak niteliği taşımaktadır. Özetle belirtmek gerekirse günlük problemler, teknolojik değişimler ve açıklanamayan konular araştırma probleminin ortaya çıkmasında önemli rol oynamaktadır.

Genel ölçütler: 

· Çözülebilirlik, 

· Önemlilik, 

· Yenilik, 

· Yerleşik etik kurallarına uygun olarak araştırılabilirliktir.

Özel ölçütler: 

· Araştırmacının alanda yeterliği, 

· Yöntemde ve tekniklerde yeterlik, 

· Veri toplama izni, 

· Zaman ve olanak yeterliği, 

· İlgi yeterliğidir 

Çözülebilirlik, problemin bilimsel olarak çözülüp çözülemeyeceğinin ortaya konmasını ifade eder. Önemlilik, problemin niçin araştırıldığı ile ilgilidir. Yenilik, problemin yeni olup olmadığı ile ilgilidir. Yerleşik etik kurallara uygun olarak araştırılabilirlik; araştırmacının etik kurallara uymayı güçleştiren problemleri, araştırma konusu olarak tanımlamaması gerektiğini ifade etmektedir. Alanda yeterlik, araştırmacının araştırma yaptığı konuya ilişkin uzmanlık bilgisine sahip olup olmadığı ile ilgilidir. Yöntem ve tekniklerde yeterlik, araştırmacıların verilerin toplanması ve değerlendirilmesine ilişkin yöntem ve teknikler hakkında bilgi sahibi olup olmadıkları ile ilgilidir. Veri toplama izni, araştırma verilerinin rahat bir şekilde toplanması ile ilgilidir. Zaman ve olanak yeterliği, araştırmacının söz konusu araştırmayı yapabilmesi için gerekli olan zaman ve kaynağa sahip olup olmadığı ile ilgilidir. İlgi yeterliği, araştırmacının araştırma problemine ilgi duyup duymadığı ile ilgilidir.

Araştırma Amaçlarının Belirlenmesi 

Genel olarak bilimsel araştırmalar da üç çeşit amaç bulunmaktadır. Bunlar; keşfetme, tanımlama ve açıklamadır.

Keşfetme; 

Bilimsel araştırmaların birçoğu, bir konunun keşfedilmesi veya konuya temel bir farkındalık yaratılması ile ilgilidir. Bu amaca sahip araştırmalar, keşfedici araştırmalar olarak ifade edilir.

Tanımlama; 

Ne, nedir, nasıl çalışır, ne yapar gibi sorulara cevap aranır. Tanımlama amacı taşıyan araştırmalara, tanımlayıcı veya betimleyici araştırmalar adı verilir.

Açıklama; 

Kuşkusuz araştırmanın en temel ve zor amacı, bir açıklama geliştirmektir. Değişkenler arasında varsayılan ilişkileri sınamak amacıyla yapılan araştırmalar, açıklama amacı taşıyan araştırmalardır. Bu tür araştırmalara, açıklayıcı araştırma adı verilir. Araştırmanın amaçları hipoteze dönüştürülmelidir. Hipotezler, araştırmanın kılavuzları olup iki veya daha fazla ölçülebilir değişkenin birbiri ile ilişkisini belirleyen bir yargıdır.

Araştırma Yönteminin Belirlenmesi 

Araştırma yöntemi, araştırma probleminin soyuttan somut biçime dönüştürüldüğü ve problemin nasıl çözüleceğine ilişkin kararların verildiği bir aşamadır. Bu aşamada, araştırma sorularında veya hipotezlerde yer alan değişkenlerin nasıl ölçüleceği konusuna odaklanılmaktadır. Araştırma yönteminin belirlenmesi, araştırmanın planlandığının en açık göstergesidir. Kavramsal çerçeve, varsayımlar, kapsam ve sınırlılıklar bu aşamada ortaya konmalıdır. 

Kavramsal çerçeve; 

Bilimsel araştırmalarda yer alan bu kısım; araştırma probleminin hangi yaklaşım, kuram ya da modele göre alınacağını ortaya koymaktadır. 

Model; 

İdeal bir ortamın temsilcisi olup, yalnızca önemli görülen değişkenleri kapsayacak biçimde gerçek durumun özetlenmiş hâlidir.

Genel olarak üç tür model vardır. Bunlar: 

· Simgesel 

· Uyuşum 

· Benzeşim modelleridir.

Simge modellerde özellikler;

Adını aldıkları “simgeler”(semboller) ile gösterilir. Çoğu araştırma modelleri bu türdedir. Uyuşum modeli, temsil ettiği sistemle, fizik ve nitel yönlerden tam bir uyum halinde bulunan, fakat gerçek sistemin küçültülmüş ya da büyütülmüşü olabilen örneğidir. Benzeşim modeli ise; bir özelliğin daha kolay anlaşılabilen bir başka özellikle temsil edildiği modellerdir. Elektrik akışının su akışına benzetilmesi benzeşim modeline örnek olarak gösterilebilir.

Varsayımlar; 

Araştırma probleminin kavramsal çerçevede belirtilen temellendirilmesine göre oluşturulan, yargı belirten cümlelerdir. Bilimsel araştırmalar, tüm güvenirliklerine karşın temelde, kanıtlanmamış varsayımlara (ön kabul ve sayıltılara) dayanmaktadır.

Kapsam; 

Araştırma sürecinde, araştırmanın konu yer ve zaman açısından kapsamı ortaya konulur. Uygulamalı araştırmalarda, bu kısım içerisinde evren ve örneklem hakkında açıklayıcı bilgi verilir. 

Sınırlılıklar; 

Araştırmacının ideal gördüğü ve normal olarak yapmak isteyip de çeşitli nedenlerle vazgeçmek zorunda kaldığı şeyler, araştırmanın sınırlılıklarıdır.

Örnekleme Araştırmada 

Verilerin hangi birimlerden elde edileceğinin belirlendiği aşamadır. Belirli bir evrenden belirli kurallara göre seçilmiş ve seçildiği evreni temsil ettiği kabul edilen daha küçük sayıdaki obje veya fertlerin oluşturduğu gruba “örnek” adı verilir.

Veri Toplama

Veri, araştırmalarda sonuca varmak için gerekli olan ilk bilgidir. Araştırmacı gerekli olan verileri, veri kaynaklarından elde etmektedir. En çok kullanılan veri kaynakları; insanlar, belgeler, canlı, cansız öteki varlık ve kalıntılardır. Araştırılan konuya olan fiziki yakınlıklarına göre veri kaynakları birincil ve ikincil veri kaynakları olmak üzere iki grupta toplanabilir. Birincil veri kaynakları araştırılan konuya fiziki olarak en yakın olan veri kaynaklarıdır. İkincil veri kaynakları ise, genel olarak önceden derlenmiş verilerin amaca uygun olarak tekrar düzenlenip kullanılmasını ifade eder.

Veriler, genel olarak gözlem, anket ve simülasyon yardımıyla toplanabilir.

Veri Analizi 

Veri toplama aşaması, bilimsel araştırmaların en zor aşamalarından biridir. Öncelikli olarak elde edilen verilerin kendi içerisinde düzenlenmesi ve yorumlamaya uygun hale getirilmesi gereklidir. Veriler kâğıt veya elektronik ortamlarda kaydedilmiş olmalıdır. Bu kayıtlar, kullanılacak veri analizi aracına ve yöntemine bağlı olarak gerekli şekillerde düzenlenip kodlanmalıdır.

Sonuç ve Raporlama 

Bulgu, ham verilerin işlenmesi, çözümlenmesi ve yorumlanması ile elde edilen bilgidir. Bulgu, belli bir araştırma sonunda elde edilen değerli bir ürün olarak ifade edilebilir. Bulguların yorumlanması tamamlandıktan sonra araştırma raporu hazırlanır.